Xử lý khí thải nhà máy phân bón

Xử lý khí thải nhà máy phân bón là gì?

Xử lý khí thải nhà máy sản xuất phân bón là quá trình thu gom, lọc tách và trung hòa các khí độc hại, bụi, mùi và hơi hóa chất phát sinh trong quá trình sản xuất – đặc biệt ở các công đoạn như trộn nguyên liệu, sấy khô, phản ứng hóa học, đóng gói hoặc lưu kho.

Việc xử lý nhằm đảm bảo khí thải trước khi thải ra môi trường đạt quy chuẩn QCVN 19:2024/BTNMT, bảo vệ sức khỏe người lao động, cộng đồng xung quanh và tránh bị xử phạt vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường.

Thành phần khí thải nhà máy sản xuất phân bón? 

Tùy loại phân bón sản xuất (hóa học hay hữu cơ), công nghệ áp dụng và nguyên liệu sử dụng, thành phần khí thải sẽ khác nhau. Dưới đây là những thành phần phổ biến:

Amoniac (NH₃)

• Phát sinh từ quá trình tổng hợp urê, phân NPK hoặc phân hữu cơ lên men.
• Mùi khai, dễ bay hơi, gây kích ứng hô hấp, đặc biệt ở nồng độ cao.

 Khí axit (HCl, H₂SO₄, HF)

• Thường có ở nhà máy sản xuất phân lân, DAP hoặc các phân axit hóa.
• Gây ăn mòn thiết bị, ảnh hưởng đường hô hấp và có khả năng tạo mưa axit nếu không kiểm soát.

NOx và SO₂

• Phát sinh từ quá trình đốt sấy nguyên liệu hoặc phản ứng oxy hóa – khử.
• Là khí ô nhiễm đặc trưng trong sản xuất phân bón vô cơ; nguy cơ gây viêm phổi, ảnh hưởng môi trường không khí.

 H₂S (Hydro sunfua)

• Phổ biến trong sản xuất phân hữu cơ, phân vi sinh từ chất thải chăn nuôi.
• Mùi trứng thối rất khó chịu, độc ở nồng độ cao.

 Bụi hóa chất và hạt mịn (PM10, PM2.5)

• Từ công đoạn trộn, nghiền, sấy và đóng bao.
• Gây ô nhiễm hô hấp, giảm tầm nhìn, và ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng.
  

Mùi hóa học tổng hợp

• Gồm các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) từ phụ gia, chất mang, chất ổn định.
• Ảnh hưởng đến cảm quan môi trường, gây khiếu nại dân cư nếu vượt ngưỡng.

Lưu ý: Nồng độ các chất ô nhiễm trong khí thải nhà máy phân bón thường biến động theo từng ca sản xuất và phụ thuộc vào đặc tính nguyên liệu đầu vào. 

Quy trình xử lý khí thải nhà máy phân bón 

Khí thải phát sinh tại nguồn được thu gom thông qua hệ thống chụp hút và dẫn về hệ xử lý thông qua quạt hút tạo áp âm. Dòng khí sau quạt được dẫn qua tháp hấp phụ than hoạt tính, nơi các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC), khí độc và mùi hôi được giữ lại nhờ cơ chế hấp phụ bề mặt. Khí sau hấp phụ tiếp tục đi vào tháp hấp thụ, tại đây diễn ra quá trình trung hòa khí độc (thường là khí axit hoặc khí kiềm) thông qua tiếp xúc với dung dịch Ca(OH)₂ (vôi tôi loãng).

Dung dịch sau hấp thụ được tuần hoàn: phần bùn được lắng xuống bể lắng, chuyển sang bể chứa bùn để xử lý định kỳ; phần dung dịch trong được bơm hồi về bể chứa dung dịch Ca(OH)₂. Sau khi đi qua hai giai đoạn xử lý, khí sạch được đẩy ra ngoài thông qua ống khói và thoát ra môi trường thông qua nguồn tiếp nhận, đảm bảo đạt tiêu chuẩn QCVN hiện hành.

Lưu ý:

• Hệ thống hoạt động theo cơ chế kết hợp giữa hấp phụ – hấp thụ, xử lý cả mùi, khí độc và bụi.
• Có thể tùy chỉnh loại dung dịch trung hòa (H₂SO₄, NaOH, Ca(OH)₂…) tùy theo tính chất khí.
• Thích hợp với các nhà máy phân bón, hóa chất, sản xuất gạch men, hoặc cơ sở có phát sinh khí thải phức tạp.

Một số lưu ý khi xây dựng hệ thống xử lý khí thải nhà máy phân bón 

Xác định đúng lưu lượng và thành phần ô nhiễm đầu vào

Trước khi thiết kế, cần tiến hành khảo sát hiện trường, lấy mẫu và phân tích khí thải để xác định lưu lượng và thành phần ô nhiễm theo từng công đoạn như: trộn nguyên liệu, sấy, sàng lọc, đóng bao…
Khí thải thường chứa bụi mịn (PM1.0, PM2.5), SO₂, NOx, NH₃, hơi hóa chất, mùi và VOC. Việc hiểu rõ đặc tính khí thải là tiền đề để chọn giải pháp công nghệ phù hợp, tránh lãng phí đầu tư hoặc xử lý không triệt để.

Chọn công nghệ xử lý tối ưu

Mỗi loại khí ô nhiễm yêu cầu một giải pháp riêng. Một số công nghệ phổ biến trong ngành sản xuất phân bón gồm:

• Tháp hấp thụ NaOH hoặc H₂SO₄: trung hòa khí axit/kiềm.
• Lọc bụi tĩnh điện hoặc cyclone: xử lý bụi khô, bụi mịn.
• Tháp hấp phụ than hoạt tính: khử mùi, VOC.
• Kết hợp đa công nghệ: cần thiết với các nhà máy có nhiều công đoạn phát sinh khí thải khác nhau.

Thiết kế hệ thống theo nguyên tắc “vận hành liên tục”

Khí thải phân bón phát sinh liên tục theo ca sản xuất, vì vậy hệ thống xử lý cũng cần hoạt động ổn định, không gây gián đoạn.
Một hệ thống tốt cần có:

• Dự phòng thiết bị quan trọng (quạt, bơm…)
• Tự động điều khiển lưu lượng theo công suất sản xuất
• Cảnh báo khi sự cố, lưu lượng bất thường

Tuân thủ đầy đủ các quy chuẩn khí thải

Hệ thống xử lý khí thải cần đạt QCVN 19:2024/BTNMT (hiệu lực từ 1/7/2025).

Doanh nghiệp cũng cần đảm bảo:

• Hồ sơ môi trường đầy đủ (Báo cáo ĐTM, GPMT, báo cáo vận hành thử nghiệm,…)
• Quan trắc định kỳ theo tần suất quy định
• Sẵn sàng phối hợp với cơ quan quản lý khi kiểm tra

Lên kế hoạch bảo trì định kỳ và đào tạo nhân sự

Hiệu suất xử lý có thể suy giảm nếu hệ thống không được bảo trì thường xuyên. Do đó, cần:

• Xây dựng quy trình bảo trì, thay thế định kỳ các vật tư tiêu hao (than hoạt tính, hóa chất, túi lọc…)
• Đào tạo đội ngũ kỹ thuật vận hành, đảm bảo hiểu quy trình, ứng phó khi có sự cố

Lưu ý các yếu tố môi trường

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng hiệu quả xử lý như:

• Nhiệt độ và độ ẩm khí thải
• Mặt bằng lắp đặt thiết bị
• Khả năng thoát mùi tại ống khói

Công ty xử lý khí thải nhà máy phân bón Envico

Envico chuyên thiết kế, thi công hệ thống xử lý khí thải cho các nhà máy sản xuất phân bón hữu cơ, NPK, DAP,… với kinh nghiệm thực tế dày dạn. Chúng tôi áp dụng công nghệ hấp thụ, hấp phụ, lọc bụi tích hợp, xử lý hiệu quả khí độc, mùi và bụi hóa chất. Cam kết khí đầu ra đạt chuẩn QCVN 19:2024/BTNMT, hỗ trợ đầy đủ hồ sơ môi trường và vận hành thử nghiệm.

Một số câu hỏi thường gặp 

Khí thải từ nhà máy sản xuất phân bón có nguy hiểm không?

Có. Khí thải thường chứa NH₃, SO₂, NOx, bụi mịn, VOC và mùi hôi, có thể gây kích ứng hô hấp, ảnh hưởng môi trường xung quanh nếu không được xử lý đúng cách.

Chi phí đầu tư hệ thống xử lý khí thải là bao nhiêu?

Chi phí dao động từ 300 triệu đến vài tỷ đồng, tùy theo:

• Công suất xử lý (m³/h)
• Số lượng chất ô nhiễm và mức độ nồng độ
• Công nghệ xử lý lựa chọn (hấp thụ, hấp phụ, lọc bụi tĩnh điện, đốt xúc tác…)
  

Doanh nghiệp nên yêu cầu báo giá chi tiết từng hạng mục để chủ động kiểm soát ngân sách.

Thời gian thi công lắp đặt hệ thống bao lâu?

Thông thường từ 30 – 60 ngày tùy quy mô dự án. Trong đó, thời gian khảo sát – thiết kế chiếm 1–2 tuần, sản xuất thiết bị 2–4 tuần, lắp đặt và chạy thử từ 1–2 tuần.

Cần chuẩn bị hồ sơ gì để được cấp phép môi trường khi lắp đặt hệ thống?

Doanh nghiệp cần chuẩn bị:

• Báo cáo ĐTM hoặc Kế hoạch BVMT (tùy quy mô)
• Thuyết minh công nghệ xử lý khí thải
• Bản vẽ mặt bằng, sơ đồ công nghệ
• Cam kết đạt chuẩn khí đầu ra theo QCVN
• Hồ sơ quan trắc sau vận hành thử nghiệm

Thời gian thay thế vật tư tiêu hao như than hoạt tính, dung dịch trung hòa là bao lâu?

• Than hoạt tính: thay sau mỗi 3 – 6 tháng tùy nồng độ khí ô nhiễm.
• Dung dịch trung hòa (NaOH, H₂SO₄): thay định kỳ hoặc khi pH giảm ngoài khoảng kiểm soát.

Việc giám sát thông số đầu vào/đầu ra thường xuyên sẽ giúp lên lịch thay thế phù hợp, đảm bảo hiệu suất xử lý.