Không khí là thành phần thiết yếu cho sự sống của con người và các sinh vật trên Trái Đất. Tuy nhiên, hoạt động công nghiệp hóa, đô thị hóa gia tăng đã khiến bầu không khí ngày càng bị ô nhiễm nghiêm trọng, đe dọa đến sức khỏe con người và môi trường sống. Hiện trạng ô nhiễm không khí đã trở thành một vấn đề nhức nhối, thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học, các nhà hoạt động xã hội và toàn thể cộng đồng trên phạm vi toàn cầu.
Môi trường không khí là gì?
Hình 1 : Môi trường không khí là gì?
Vai trò của môi trường không khí không thể chối cãi, nó đóng vai trò thiết yếu cho sự sống trên hành tinh. Cung cấp oxy là nhiệm vụ quan trọng nhất của không khí, giúp duy trì hoạt động hô hấp của con người và các sinh vật. Bên cạnh đó, nó còn lọc bụi bẩn và các chất độc hại từ môi trường, điều hòa nhiệt độ, bảo vệ Trái Đất khỏi tia UV có hại từ mặt trời.
Ô nhiễm môi trường không khí là gì?
Ô nhiễm môi trường không khí là hiện tượng xuất hiện khi các chất độc hại như bụi bẩn, khí thải, hơi độc,… xâm nhập vào bầu không khí, làm thay đổi thành phần và đặc tính vốn có của nó. Hệ quả là không khí trở nên độc hại, gây ra hàng loạt vấn đề nghiêm trọng cho môi trường và sức khỏe con người.
Thực trạng ô nhiễm môi trường không khí hiện nay
Thực trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam
Theo Báo cáo thường niên về chỉ số môi trường (EPI) năm 2020, Việt Nam lọt top 10 quốc gia ô nhiễm không khí Châu Á, với Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh là những điểm nóng về bụi mịn.
Bụi mịn PM2.5 bao trùm bầu trời các thành phố lớn, che khuất tầm nhìn và xâm nhập vào cơ thể con người qua đường hô hấp. Theo thống kê, lượng xe ô tô và xe máy tại Việt Nam tăng, từ 3,6 triệu xe ô tô và 45 triệu xe máy năm 2020, thải ra lượng lớn khí độc hại, góp phần làm gia tăng ô nhiễm không khí.
Từ năm 2010 đến 2017, nồng độ bụi mịn PM2.5 liên tục tăng cao, đặt con người trước nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp, tim mạch, ung thư,… Đẩy chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí) lên mức báo động 150-200.
Tuy nhiên, một tia sáng hy vọng le lói vào năm 2021 khi dịch COVID-19 bùng phát. Việc thực hiện giãn cách xã hội đã làm giảm đáng kể lượng phương tiện lưu thông, góp phần cải thiện chất lượng không khí tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh trong quý 1 và 2 năm 2021. Dẫu vậy, đây chỉ là giải pháp tình thế. Để giải quyết triệt để vấn đề ô nhiễm không khí, đòi hỏi sự chung tay góp sức của cả cộng đồng.
Thực trạng ô nhiễm không khí trên Thế Giới
Báo cáo tình trạng không khí toàn cầu năm 2020 được công bố bởi Viện Ảnh hưởng Sức khoẻ (HEI) và Viện Đo lường và Đánh giá Sức khoẻ (IHME) đã vẽ nên một bức tranh ảm đạm về tình trạng ô nhiễm môi trường không khí trên thế giới.
Theo báo cáo, 92% dân số thế giới đang phải hít thở bầu không khí ô nhiễm, vượt quá mức tiêu chuẩn do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đề ra. Ô nhiễm không khí là nguyên nhân gây ra hơn 7 triệu ca tử vong mỗi năm, chủ yếu do các bệnh về tim mạch, đột quỵ, ung thư phổi và các bệnh về đường hô hấp.
Các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm môi trường không khí là vấn đề nhức nhối, xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, chủ yếu do hoạt động của con người và thiên nhiên.
Nguyên nhân từ tự nhiên
Phun trào núi lửa: Núi lửa phun trào giải phóng một lượng lớn khí độc hại như CO2, SO2, H2S, NOx, bụi tro,… vào bầu khí quyển.
Cháy rừng: Khi rừng cháy, lượng lớn CO2, CO, bụi mịn, và các khí độc hại khác được thải ra môi trường. Hơn nữa, cháy rừng còn góp phần gia tăng hiệu ứng nhà kính, thúc đẩy biến đổi khí hậu.
Bão cát: Khi xảy ra bão cát, lượng lớn bụi mịn PM2.5, cùng với các hạt cát li ti được cuốn vào không khí. Bụi mịn PM2.5 còn có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như ung thư phổi, tim mạch,…
Hoạt động địa chất: Các hoạt động địa chất như động đất, sụt lún,… cũng có thể giải phóng khí độc hại vào môi trường, góp phần làm ô nhiễm không khí.
Nguyên nhân từ con người
Con người, dù là nạn nhân của ô nhiễm môi trường, lại đóng vai trò chủ đạo trong việc tạo nên vấn đề nhức nhối này. Rất nhiều hoạt động thường ngày của con người góp phần gia tăng ô nhiễm không khí, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và môi trường sống.
Hoạt động sản xuất công nghiệp và nông nghiệp
Là nguyên nhân chính, gây ra mối lo ngại lớn không chỉ ở Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia đang phát triển. Khói bụi đen kịt từ các ống xả nhà máy, xí nghiệp thải ra khí CO2, CO, SO2, NOx cùng nhiều hợp chất hữu cơ khác với nồng độ cao vượt mức cho phép.
Những khu công nghiệp này không chỉ đầu độc bầu không khí mà còn là nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước. Mưa axit, hậu quả của việc xử lý chất thải công nghiệp không đúng cách, cũng là một vấn đề nhức nhối.
Bên cạnh đó, việc lạm dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học và các hoạt động đốt rơm rạ, đốt rừng làm rẫy cũng góp phần đáng kể vào tình trạng ô nhiễm không khí.
Giao thông vận tải
Các phương tiện giao thông thải ra bầu không khí nhiều loại khí độc hại như CO, VOC, NO2, SO2,… với nồng độ cao và liên tục. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), giao thông vận tải đóng góp tới 24,34% lượng khí thải carbon mỗi năm, chỉ đứng sau hoạt động công nghiệp.
Hoạt động quốc phòng, quân sự
Các loại hóa chất độc hại như Agent Orange, NaPalm,… đã được sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, gây ra những di chứng di truyền dai dẳng cho nhiều thế hệ người Việt.
Ngoài ra, quá trình thử nghiệm vũ khí hạt nhân, hóa học, sinh học có thể gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí, ảnh hưởng đến hệ sinh thái và sức khỏe con người.
Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng
Hoạt động xây dựng cơ sở hạ tầng, bao gồm xây dựng cao ốc, chung cư cao tầng, cầu đường,… tuy mang lại nhiều lợi ích cho sự phát triển kinh tế – xã hội, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn những nguy cơ đối với môi trường, đặc biệt là ô nhiễm không khí.
Khí thải từ máy móc thi công như máy xúc, máy ủi, máy trộn bê tông,… thải ra khí CO, CO2, NOx, SO2,… góp phần gia tăng nồng độ khí độc hại trong bầu không khí. Hoạt động phá dỡ công trình cũ cũng tạo ra nhiều bụi bẩn, tiếng ồn, ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Thu gom xử lý rác thải
Phương pháp xử lý rác thải thủ công như đốt rác thải sinh hoạt, rác thải nông nghiệp là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí. Khí thải từ việc đốt rác thải chứa nhiều khí độc hại như CO2, CO, NOx, SO2,… góp phần gia tăng hiệu ứng nhà kính, biến đổi khí hậu và gây ra các bệnh về hô hấp cho con người.
Hoạt động sinh hoạt
Khi đốt cháy các nguyên liệu như gas, than, củi,… để nấu nướng, sẽ tạo ra một lượng lớn khí độc hại và bụi bẩn thải ra môi trường. Những khí thải này bao gồm CO, CO2, NOx, SOx,… và nhiều chất độc hại khác, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người và môi trường sống.
Hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí
Hình 2 : Hậu quả của ô nhiễm môi trường không khí
Ô nhiễm môi trường không khí không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người mà còn là mối đe dọa nghiêm trọng đối với động, thực vật và hệ sinh thái trên Trái Đất.
Tác hại đối với động thực vật
Một trong những mối nguy hại lớn nhất của ô nhiễm môi trường là các hợp chất độc hại như SO2, NO2, CO trong không khí. Những chất này khi xâm nhập vào cơ thể động vật sẽ gây tắc nghẽn khí quản, làm giảm khả năng miễn dịch, dẫn đến nhiều căn bệnh nguy hiểm, thậm chí là tử vong.
Hợp chất HF trong khí ô nhiễm có thể khiến lá cây rụng hàng loạt, dần dần dẫn đến tình trạng chết cây, góp phần gia tăng hiệu ứng nhà kính, khiến trái đất nóng lên. Bên cạnh đó, khói bụi thải ra từ khu công nghiệp còn là nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng mưa axit.
Tác hại đối với con người
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đây là nguyên nhân gây ra 7 triệu ca tử vong mỗi năm, chủ yếu tập trung ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.
Bụi mịn PM2.5 được xem là “thủ phạm” nguy hiểm nhất, len lỏi vào sâu trong phổi, gây ra các bệnh về hô hấp, tim mạch, ung thư và suy giảm trí nhớ. Khi kết hợp với các chất độc hại khác như CO, SO2, NO2, bụi mịn PM2.5 càng trở nên nguy hiểm hơn, kích thích niêm mạc.
Theo WHO, ô nhiễm môi trường không khí góp phần gây ra 25% các ca tử vong do bệnh tim mạch và đột quỵ não. Những con số thống kê trên chỉ là một phần nhỏ về tác hại của ô nhiễm môi trường không khí. Thực tế, nó đang âm thầm cướp đi sinh mạng và sức khỏe của hàng triệu người trên thế giới.
Giải pháp khắc phục ô nhiễm môi trường không khí
Trước thực trạng ô nhiễm môi trường không khí ngày càng gia tăng, đe dọa sức khỏe con người và hệ sinh thái. Để khắc phục vấn đề này, chúng ta cần thực hiện các biện pháp sau:
Xây dựng hệ thống xử lý khí thải
Theo trang thông tin điện tử về công nghệ môi trường congnghemoitruong.net, việc xây dựng hệ thống xử lý khí thải là giải pháp thiết yếu và hiệu quả nhằm giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường không khí ngày càng gia tăng.
Hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong việc lọc bỏ các chất độc hại, bụi mịn và khí thải khác trước khi được thải ra môi trường, góp phần bảo vệ sức khỏe con người và hệ sinh thái.
Cải thiện thói quen sinh hoạt
Xử lý rác thải đúng cách là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Thay vì đốt rác bừa bãi, hãy phân loại rác và tái chế những vật dụng có thể. Hạn chế sử dụng túi nilon và đồ nhựa dùng một lần, thay thế bằng các sản phẩm thân thiện với môi trường như túi vải, hộp đựng thủy tinh.
Tiết kiệm năng lượng cũng góp phần đáng kể trong việc giảm thiểu khí thải. Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, sử dụng bóng đèn tiết kiệm điện, điều chỉnh nhiệt độ phòng hợp lý. Ưu tiên sử dụng phương tiện công cộng hoặc phương tiện di chuyển cá nhân thân thiện với môi trường như xe đạp, xe điện.
Xử lý khí thải công nghiệp đúng quy định
Hình 3 : Xử lý khí thải công nghiệp đúng quy định
Để giải quyết vấn đề này, việc tuân thủ các quy định về xử lý và đưa chất thải ra môi trường là trách nhiệm bắt buộc của mỗi doanh nghiệp.
Bên cạnh việc chấp hành đúng các quy định, doanh nghiệp cần chủ động áp dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến, hiện đại hơn vào quy trình sản xuất. Thay thế những dây chuyền, thiết bị lạc hậu bằng những hệ thống xử lý khí thải hiệu quả, giúp giảm thiểu tối đa lượng khí thải độc hại ra môi trường.
Dùng biện pháp kỹ thuật
Hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại đóng vai trò then chốt trong việc lọc và làm sạch không khí. Nhờ vào khả năng xử lý hiệu quả các chất ô nhiễm, bao gồm bụi mịn, khí độc hại, hệ thống này góp phần giảm thiểu đáng kể sự ô nhiễm môi trường.
Quy hoạch và trồng cây xanh
Bên cạnh những biện pháp kỹ thuật hiện đại, việc trồng cây xanh tại các khu vực đô thị, công viên, vỉa hè mang lại nhiều lợi ích thiết thực.
Ngoài ra, rừng nhân tạo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường sinh thái. Rừng giúp ngăn chặn xói mòn đất, hạn chế lũ lụt, sạt lở đất và bảo tồn đa dạng sinh học.
Hiện trạng ô nhiễm không khí đang là hồi chuông cảnh báo đáng lo ngại, gieo rắc hiểm họa cho sức khỏe con người và sự bền vững của môi trường. Hành động để đẩy lùi vấn nạn này là trách nhiệm chung của mỗi cá nhân, tổ chức và cộng đồng.
Để khắc phục hiện trạng ô nhiễm không khí như hiện nay, doanh nghiệp cần có những biện pháp xử lý khí thải công nghiệp hiệu quả. Hãy liên hệ ngay với công ty môi trường Envico để được tư vấn xây dựng hệ thống xử lý khí thải hiệu quả nhất.
CÔNG TY CỔ PHẦN CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG ENVICO
Địa chỉ : Lầu 3, Indochina Tower, 4 Nguyễn Đình Chiểu, P. ĐaKao, Quận 1, Tp. HCM Hotline: 0909 794 445 (Mr.Huy)
Điện thoại : (028) 66 797 205
E-mail : admin@envico.vn
Website : Congnghemoitruong.net
Fanpage : Công ty Công Nghệ Môi Trường – Envico