Trong quá trình xử lý nước thải, bể lắng cát đóng vai trò quan trọng, góp phần loại bỏ cặn bẩn, tạp chất, bảo vệ nguồn nước và môi trường sống. Vậy, bể lắng cát là gì? Hiệu quả hoạt động như thế nào? Bài viết này sẽ cùng bạn đi tìm hiểu chi tiết về bể lắng cát, từ đó đánh giá tính hiệu quả của nó trong xử lý nước thải.
Bể lắng cát là gì?
Hình 1: Bể lắng cát là gì?
Bể lắng cát đóng vai trò quan trọng trong hệ thống xử lý nước thải, giúp loại bỏ các cặn bẩn, tạp chất có kích thước lớn ra khỏi nguồn nước. Bể có cấu trúc hình chữ nhật, được thiết kế để lưu giữ nước thải trong một khoảng thời gian nhất định. Nhờ tác động của trọng lực, các cặn bã nặng hơn sẽ dần chìm xuống đáy bể, trong khi phần nước trong hơn sẽ được dẫn sang giai đoạn xử lý tiếp theo.
Nguyên lý hoạt động của bể lắng cát
Tùy vào đặc điểm của nước thải và mục đích xử lý, bể lắng cát sẽ hoạt động theo 4 nguyên lý chính sau:
Lắng từng hạt riêng lẻ
Áp dụng cho nước thải có hàm lượng chất rắn lơ lửng thấp, chủ yếu là cát, đá. Nước thải được đưa vào bể và chảy chậm rãi theo chiều dài. Dưới tác động của trọng lực, các hạt cát, đá có kích thước lớn hơn sẽ dần lắng xuống đáy bể, trong khi nước được thu gom ở phía trên và tiếp tục qua các giai đoạn xử lý tiếp theo.
Tạo bông cặn
Phương pháp này hiệu quả trong việc loại bỏ các chất rắn lơ lửng có kích thước nhỏ, thường được sử dụng ở giai đoạn xử lý nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý sinh học hoặc sau khi xử lý sinh học. Nước thải được bổ sung hóa chất keo tụ để tạo bông các hạt cặn nhỏ, giúp chúng liên kết lại với nhau, tăng kích thước và trọng lượng, từ đó dễ dàng lắng xuống đáy bể.
Lắng tập thể
Thường được áp dụng ở bể lắng thứ cấp, sau bể sinh học. Tại đây, các hạt cặn có sự tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau, cùng nhau lắng xuống đáy. Quá trình này diễn ra liên tục, dần dần hình thành lớp phân chia rõ rệt giữa chất lỏng và chất rắn trong bể lắng.
Lắng nén
Xảy ra ở bể lắng thứ cấp và khu vực nén bùn. Khi lượng cặn lắng tụ đủ nhiều, tạo thành cấu trúc ổn định, các hạt cặn còn lại sẽ tiếp tục được đưa vào và lắng tụ cùng với khối cấu trúc này. Quá trình này giúp tăng hiệu quả loại bỏ cặn, giảm thiểu lượng bùn thải ra ngoài môi trường.
Phân loại bể lắng cát
Bể lắng cát được phân loại thành nhiều loại khác nhau dựa trên hình dạng, cấu tạo và nguyên lý hoạt động, bao gồm:
Bể lắng chiều ngang
Hình 2: Bể lắng chiều ngang
Bể lắng chiều ngang là loại bể hình chữ nhật, có thể được chia thành nhiều ngăn, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống xử lý nước thải. Với hiệu quả xử lý cao, đạt đến 15.000 m3/ngày, bể lắng chiều ngang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều cơ sở. Hiệu quả xử lý cao, có thể loại bỏ đến 90% cặn lơ lửng. Bể lắng chiều ngang được sử dụng phổ biến trong xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, nước thải khai thác khoáng sản,…
Bể lắng chiều đứng
Bên cạnh bể lắng chiều ngang, bể lắng chiều đứng cũng là một lựa chọn phổ biến trong hệ thống xử lý nước thải. Với thiết kế hình trụ hoặc hình chóp nón, bể lắng chiều đứng mang đến giải pháp tiết kiệm diện tích hiệu quả.
Nước thải được đưa vào bể theo đường ống trung tâm và di chuyển từ dưới lên trên. Dưới tác động của trọng lực, các cặn nặng sẽ lắng xuống đáy bể, trong khi nước được thu gom ở phần trên và tiếp tục qua các giai đoạn xử lý tiếp theo.
Bể ly tâm
Bể lắng ly tâm là một giải pháp xử lý nước thải hiệu quả với thiết kế đặc biệt, mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với các loại bể lắng truyền thống. Nước thải được đưa vào bể qua ống dẫn và di chuyển theo hướng từ tâm ra thành bể dưới tác động của lực ly tâm.
Lực ly tâm sẽ khiến các cặn nặng trong nước thải nhanh chóng lắng xuống đáy bể, trong khi nước được thu gom ở phần trên và chảy qua máng thu nước. Bùn lắng tụ tại đáy bể sẽ được cánh gạt thu gom và đưa ra ngoài.
Bể lắng cát Lamen
Bể có dạng hình chữ nhật, được chia thành nhiều ngăn bởi các vách ngăn nghiêng. Nước thải được đưa vào bể qua vùng phân phối nước và chảy theo hướng từ dưới lên trên. Dưới tác động của trọng lực và dòng chảy, các cặn nặng trong nước thải sẽ di chuyển theo vách ngăn nghiêng và lắng tụ tại hố thu cặn. Nước sau khi được lắng sẽ được thu gom ở vùng lắng nước và chảy ra ngoài.
Ứng dụng của bể lắng cát trong xử lý nước thải
Hình 3: Ứng dụng của bể lắng cát trong xử lý nước thải
Bể lắng cát đóng vai trò quan trọng trong hệ thống xử lý nước thải, đảm nhiệm nhiều chức năng thiết yếu:
- Loại bỏ cặn nặng: Bể lắng cát hoạt động dựa trên nguyên tắc trọng lực, giúp tách chất rắn lơ lửng có tỷ trọng nặng ra khỏi nước. Nhờ đó, loại bỏ hiệu quả cát, sỏi, đá,… ra khỏi nước thải, giảm thiểu nguy cơ tắc nghẽn đường ống và hệ thống xử lý tiếp theo.
- Lọc tạp chất: Bể lắng cát có khả năng lọc các tạp chất nổi và tạp chất rắn có kích thước lớn trong nước thải công nghiệp. Nước thải được đưa vào bể và chảy chậm rãi, tạo điều kiện cho các cặn bẩn lắng xuống đáy bể, trong khi nước được thu gom ở phía trên và tiếp tục qua các giai đoạn xử lý tiếp theo.
- Loại bỏ cặn vô cơ: Bể lắng cát hiệu quả trong việc loại bỏ các chất cặn vô cơ có trong nước thải sinh hoạt và công nghiệp. Quá trình lắng cát giúp giảm thiểu hàm lượng cặn bẩn, cải thiện chất lượng nước thải trước khi đưa ra môi trường.
Kết luận
Bể lắng cát đóng vai trò quan trọng trong hệ thống xử lý nước thải, góp phần loại bỏ cặn bẩn, tạp chất, bảo vệ nguồn nước và môi trường sống. Qua bài viết, chúng ta đã tìm hiểu về nguyên lý hoạt động, ứng dụng của bể lắng cát. Nhìn chung, bể lắng cát là giải pháp hiệu quả và tiết kiệm cho xử lý nước thải, phù hợp với nhiều đối tượng sử dụng.
Tìm hiểu thêm: